W jaki sposób pojedyncza osoba staje się odpowiedzialna za korupcję?

 

Dokładny charakter i zakres odpowiedzialności karnej uzależniony będzie od przepisów prawa danego kraju. Zasady określone poniżej będą mieć jednak zastosowanie w wielu jurysdykcjach.

 

Pojedyncza osoba może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej za korupcję w następujący sposób:

 

• Osoby zamieszane bezpośrednio: Osoba bezpośrednio zamieszana w korupcję może ponosić odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa.

 

• Osoby zamieszane pośrednio: Osoba może ponosić odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa korupcji w sytuacji, w której jest w nie pośrednio zamieszana. Dla przykładu – osoba może ponosić odpowiedzialność w sytuacji, w której wykorzystała inną osobę lub organizację do popełnienia czynu korupcyjnego w jej imieniu.

 

• Osoby zajmujące stanowiska kierownicze: Osoba zajmująca stanowisko kierownicze, jak np. dyrektor generalny, dyrektor, dyrektor finansowy lub handlowy może ponosić odpowiedzialność za przestępstwo korupcji nawet, jeśli nie była ona bezpośrednio zamieszana w popełnienie przestępstwa, jednak albo wyraźnie takie przestępstwo lub tego rodzaju przestępstwo autoryzowała lub wiedziała o nim i na nie przyzwoliła lub nie zareagowała na nie. Odpowiedzialność taka może zaistnieć przykładowo w sytuacji, w której dyrektor generalny podejrzewa, że pracownicy firmy mogą wręczać łapówki przy projekcie, ale nie podejmuje żadnych działań, aby ich przed tym powstrzymać.

 

• Współudział: Osoba może również ponosić odpowiedzialność za współudział (lub równoważne przestępstwo), jeśli udzieli pomocy lub będzie nakłaniać do popełnienia przestępstwa. Przykład – prawnik sporządzający umowę dokumentującą lub ukrywającą czynność korupcyjną lub księgowy realizujący nieuczciwą płatność.

 

Zamiar: Do uznania odpowiedzialności karnej za przestępstwo korupcyjne zazwyczaj wymagany jest zamiar popełnienia przestępstwa. W przypadku łapówkarstwa zwykle wymagana jest znajomość okoliczności czynu korupcyjnego lub celowy brak reakcji na nią. Odpowiedzialność za oszustwo może również wynikać ze złożenia ustnego lub pisemnego oświadczenia, którego nie uważamy za zgodne z prawdą. Do określenia wymaganego stopnia zamiaru lub znajomości różne jurysdykcje stosują różne badania.

Nieskuteczne usprawiedliwienie: Czasami ludzie błędnie zakładają, że poniższe okoliczności oznaczają, iż nie popełniają oni przestępstwa. Dana osoba może jednak ponosić odpowiedzialność karną nawet w sytuacji, w której:

• Nie była świadoma tego, iż dana czynność stanowi przestępstwo.
• Nie odniosła lub nie miała odnieść korzyści osobistych z takiej czynności.
• Nie wręczyła lub nie otrzymała łapówki osobiście, łapówkę wręczyła lub odebrała osoba trzecia, np. pośrednik, spółka zależna, partner w spółce joint-venture, znajomy/przyjaciel, małżonek/małżonka lub inna osoba trzecia.
• Nie dopuściła się oszustwa osobiście, oszustwa dopełniła się inna osoba.
• Postępowała zgodnie z poleceniami przełożonego.
• Uważała, że działania takie leżą w interesie pracodawcy.
• Grożono jej negatywnymi skutkami celem nakłonienia jej do popełnienia przestępstwa (obawiała się odniesienia bezpośrednich obrażeń ciała).
• Łapówka lub oszustwo nie były związane z pieniędzmi, lecz z korzyściami niepieniężnymi, np. przyszłą umową, urlopem, biżuterią lub innym upominkiem.
• Osoba, której zaoferowano lub która otrzymała łapówkę nie działała w sposób zamierzony, kiedy uzgadniano łapówkę.
• Łapówkę zaoferowano, lecz jej nigdy faktycznie nie wręczono.
• Wysokość łapówki była niższa od strat finansowych, które mogły wyniknąć z niezapłacenia łapówki.
• Zachowanie stanowiące przestępstwo praktykowano szeroko i uznawano za standardową praktykę biznesową.
• Zachowanie stanowiące przestępstwo uznawano za niezbędne dla zachowania konkurencyjności firmy.
• Przestępstwo nie odniosło skutku (osoba może ponosić odpowiedzialność za próbę popełnienia przestępstwa).