Dylemat 12: Gratyfikacje pieniężne – Odpowiedź

 

W większości krajów nieoficjalne płatności na rzecz urzędnika celem zapewnienia sobie, iż pełnić będzie on swoje obowiązki służbowe w sposób odpowiedni są niezgodne z prawem. Tego rodzaju płatność może zostać potraktowana jako łapówka lub odrębne przestępstwo. Tego rodzaju płatności są często określane mianem gratyfikacji pieniężnych, eufemistycznie „smarowaniem” lub „tea money” itp. Płatność może być ścigana w kraju jej dokonania. Poza tym, obywatele krajów OECD i firmy z siedzibą w kraju członkowskim OECD mogą również popełniać przestępstwo we własnym kraju. Zasadniczo należy zatem unikać takich płatności.

 

Poniżej przedstawiono proponowane działania zmierzające do rozwiązania sytuacji, w której wymaga się od nas niezgodnej z prawem płatności lub w której uważamy, że bez dokonania płatności niczego nie osiągniemy:

 

• Nie należy robić lub mówić czegoś, co może narazić nas lub inne osoby na niebezpieczeństwo. W przypadku niebezpieczeństwa należy zapłacić żądaną kwotę.

 

• W przypadku braku oznak niebezpieczeństwa, w zależności od okoliczności, należy podjąć wybrane lub wszystkie z poniższych działań:

 

• Jeśli uznamy, że może to być uzasadniona opłata za przyspieszenie procedury, powinniśmy zwrócić się o pokwitowanie płatności.

 

• Jeśli uznamy, że nie jest ona uzasadniona, grzecznie odmawiamy i zwracamy się o niezwłoczne wydanie zezwolenia bez konieczności wniesienia dodatkowej opłaty.

 

• Jeżeli żądająca osoba nalega na płatność, należy poinformować, że pracodawca zakazuje jej wypłacenia i w przypadku zapłacenia, konieczne będzie zgłoszenie tego przypadku pracodawcy, który następnie zgłosi to pracodawcy żądającego i władzom karnych.

 

• Jeżeli urzędnik wysunie żądanie i istnieją procedury rządowe umożliwiające oficjalne zgłoszenie urzędnika, należy poinformować żądającą osobę, że procedury te wymagają zgłoszenia tej sytuacji.

 

• Jeśli sytuacja nie zostanie rozwiązana, należy poprosić o spotkanie z urzędnikiem lub kierownikiem wyższego szczebla.

 

• Jeżeli prośba nie zostanie spełniona lub jeśli urzędnik lub kierownik wyższego szczebla okaże się niepomocny, należy poinformować, że firma złoży oficjalną skargę do jednego lub kilku odpowiednich resortów, właściciela projektu, ambasady i władz karnych.

 

Niektóre organizacje zakładają, że jeśli powyższe działania nie przyniosą skutku, żądana kwota jest niska, a straty wynikające z niedokonania płatności bardzo wysokie, to należy zapłacić. Niektóre kraje w praktyce nie ścigają za dokonanie płatności takich stosunkowo niskich kwot. W tej sytuacji zaleca się, aby jej okoliczności odnotować. W przypadku dokonania takiej płatności firma nie powinna odliczać jej od podatku i otwarcie zadeklarować jej cel w księgach rachunkowych; w przeciwnym wypadku, oprócz popełnienia przestępstwa łapówkarstwa lub gratyfikacji pieniężnej, firma popełni również przestępstwo księgowe i podatkowe. Z prawnego i etycznego punktu widzenia jednak najbezpieczniej i najbardziej poprawnie jest nie płacić.