Dylemat 14: Oferta dla wykonawcy na rynku o wysokim ryzyku korupcji – Odpowiedź

 

W większości przypadków prawdopodobieństwo tego, że firma i jej pracownicy poniosą odpowiedzialność za łapówkę wręczoną na wyższym poziomie umowy (tzn. łapówka wręczy organizacja, dla której pracuje nasza firma, organizacji znajdującej się na wyższym poziomie hierarchii umownej). Ponieważ znajdujemy się niżej w tej hierarchii, zasadniczo nie mamy żadnej lub mamy niewielkie możliwości kontroli działań prowadzonych przez podmioty znajdujące się w tej hierarchii wyżej. Podmioty te nie działają w naszym imieniu.

 

Należy to skontrastować ze zobowiązaniami firmy w stosunku do partnerów i podmiotów znajdujących się niżej w tej hierarchii (np. pośredników, podwykonawców i dostawców). W takim przypadku zwykle uznaje się, że firma zobowiązana jest do podjęcia odpowiedników kroków zmierzających do zapobieżenia działaniom korupcyjnym takich organizacji, gdyż stanowią one element struktury organizacyjnej, mogą podejmować działania w naszym imieniu, my zaś zgodnie z umową możemy do pewnego stopnia działania tych podmiotów kontrolować.

 

Należy jednak zachować ostrożność wyrażając zgodę na pracę dla firm znajdujących się wyżej w hierarchii umownej (np. pracę dla wykonawcy jako podwykonawca lub pracę dla klienta jako wykonawca). W niektórych przypadkach możemy ponosić odpowiedzialność. Jeśli na przykład jesteśmy podwykonawcą i uważamy, że wykonawca składa ofertę na realizację projektu w kraju o wysokim ryzyku korupcji dla klienta niosącego ze sobą wysokie zagrożenie korupcją, wykonawca najprawdopodobniej nie zdobędzie kontraktu lub nie uzyska świadectw i płatności bez łapówki, to zdajemy sobie sprawę z prawdopodobieństwa wystąpienia korupcji. W wyniku tego:

 

• Jeśli pakiet robót przewidziany do realizacji przez naszą firmę został ujęty w ofercie złożonej klientowi przez wykonawcę, to nasza firma może odnieść korzyść z łapówki, jeśli wykonawca zdobędzie kontrakt (w wyniku czego nasza firma podpisze umowę podwykonawstwa). W wyniku powyższego nasza firma może być zamieszana w korupcję. Sędzia może powiedzieć, że „przystępując do oferty składanej przez wykonawcę w kraju i branży o tak wysokim ryzyku korupcji musieliśmy wiedzieć, że wykonawca prawdopodobnie zapłaci łapówkę”.

• Jeśli wykonawca zapłacił łapówkę, to płatności realizowane na rzecz naszej firmy mogą stanowić przychody z przestępstwa. Może to prowadzić do odpowiedzialności karnej przewidzianej w przepisach prawa dotyczących prania brudnych pieniędzy. Wiele państw wymaga zgłaszania podejrzeń dotyczących przyjmowania przychodów z przestępstwa. Jeśli więc podejrzewamy, że wykonawca zapłacił łapówkę (nawet nie mając na to dowodów), a firma otrzymuje od niego płatności, to mamy obowiązek zgłosić ten fakt miejscowym władzom.

 

Oczywiście nie jest możliwe, abyśmy mieli pewność, że każda organizacja, dla której pracujemy, zdobyła kontrakt w sposób uczciwy. Nie można od nas oczekiwać, że to sprawdzimy. Jeśli jednak zdajemy sobie sprawę z wysokiego ryzyka korupcji, jak w powyższym przykładzie, przed przystąpieniem firmy do projektu powinniśmy zasięgnąć odpowiednich informacji. Przykład:

 

• Czy wykonawca, któremu składamy ofertę cieszy się dobrą opinią ze względów etycznych i realizuje surową politykę antykorupcyjną?

• Czy wydaje się prawdopodobne, że wykonawca zdobędzie kontrakt bez działań korupcyjnych (tzn. czy procedura przetargowa klienta jest na tyle uczciwa i przejrzysta, że łapówka nie byłaby w stanie wpłynąć na proces wyboru?).

 

Po uzyskaniu takich informacji – czy mamy podstawy wierzyć, że wykonawca nie zapłaci łapówki, aby zdobyć kontrakt? Jeśli tak, możemy działać dalej, zachowując jednak ostrożność. Jeśli jednak uważamy, że łapówka zostanie prawdopodobnie wręczona, to nie powinniśmy brać udziału w ofercie.